Autorzy: Mateusz Graczyk, Bartłomiej Skowronek
Inwestor : Miasto Stołeczne Warszawa, Dzielnica Wawer
Lokalizacja : Wawer, Warszawa
Kategoria: Architektura krajobrazu/urbanistyka
Powierzchnia: 4,21 ha
Rok: 2022
Nadrzędnym celem projektu było stworzenie nowego charakterystycznego miejsca na mapie dzielnicy Wawer, stanowiącego jej wizytówkę i wprowadzającego do otoczenia nową jakość, odpowiadającego na potrzeby mieszkańców i wspierającego ich aktywizowanie.
W projektowanym parku zapewniona jest dostępność dla wszystkich grup społecznych. Wyposażenie Parku, nowoprojektowane kubatury i urządzenia terenowe zapewniają dostęp i możliwość bezpiecznego i komfortowego z nich korzystania dla użytkowników w każdym wieku, od dzieci po seniorów, także osobom o szczególnych potrzebach – w tym o ograniczonej mobilności i percepcji. Zaprojektowana funkcja odpowiada na potrzeby określone przez mieszkańców - zapewnia możliwość aktywnego spędzania czasu na świeżym powietrzu całym rodzinom, a co za tym idzie, wspieranie budowania i umacniania relacji rodzinnych; nawiązywanie nowych znajomości przez osoby samotne; zabawę ze zwierzętami. Park będzie otwarty, aby zapewnić możliwość korzystania z jego atrakcji także osobom przyjezdnym.
Projekt zakłada, pomimo wprowadzenia dużej ilości nowych rozwiązań funkcjonalnych, pozostawienie naturalnego, zielonego charakteru parku i jak najmniejszą ingerencję w istniejącą zieleń. Podobnie, jeśli chodzi o istniejące ukształtowanie terenu - poza obszarem wyznaczonego przez plan miejscowy placu miejskiego i nowoprojektowanej skarpy - nie zakłada się jego niwelacji. Bardzo ważnym zagadnieniem projektowym było także retencjonowanie wody opadowej. W trzech miejscach Parku przewidziano rowy retencyjne, na których zaplanowano ogrody deszczowe, redukujące ilość spływających wód deszczowych, polepszające ich jakość a także zwiększające bioróżnorodność parku. Dodatkowo, poza trawnikiem do gier, zrezygnowano z trawników, na rzecz łąk i rabat z roślin wieloletnich, aby przestrzenie do koszenia były jak najmniejsze. Zrezygnowano ze stosowania agrowłókniny i systemu nawadniania. Ciągi komunikacyjne zaprojektowano jako utwardzone nawierzchniami przepuszczalnymi, np. Revosystem.
Aby dbać o zdrowie i komfort odwiedzających park, zapewniono wiele zacienionych miejsc do odpoczynku, wykorzystując istniejącą roślinność, a także dodając nowe zadaszenia, m. in. wyniesiony ponad placem, okrągły ciąg pieszo jezdny, stanowiący dominantę parku. Dodatkowo, aby zmniejszyć odczucie gorąca na utwardzonym placu w upalne dni, w jego sąsiedztwie od wschodu zaprojektowano pawilony wywarzające mgłę wodną, a po zachodniej stronie ogólnodostępną tężnię solankową, poprawiającą okoliczny mikroklimat. Dachy nowoprojektowanych budynków przewidziano jako dachy zielone, wyposażone w panele fotowoltaiczne do uzyskania energii elektrycznej na własne potrzeby. Podobnie zadaszenia będące elementami małej architektury, np. produkt mmcite Pin, to gotowe rozwiązanie zawierające moduły z zielonym dachem i z panelami fotowoltaicznymi, także system odprowadzania wody deszczowej. Szereg zaproponowanych rozwiązań przeciwdziałających zmianom klimatycznym ma służyć także celom edukacyjnym i poprawie świadomości ekologicznej użytkowników parku. Dla najmłodszych przewidziano naturalny plac zabaw, bez gotowych rozwiązań i zabawek, skłaniający do kreatywnej zabawy, zapobiegający tzw. „zespołowi deficytu natury”. Dla starszych zaproponowano „urban garden” – miejski sad i ogród, rozwiązanie coraz popularniejsze w dużych miastach Europy i Stanów Zjednoczonych, jak np. Wiedeń, Sztokholm czy Nowy Jork.
Program parku przewidziano jako pozwalający na użytkowanie całoroczne, zarówno rekreacyjne jak i sportowe. Park jest nieogrodzony, ogólnodostępny, z czytelnie wydzieloną funkcją. Utrzymanie parku zaprojektowano jako uproszczone, zarówno w zakresie pielęgnacji roślinności jak i utrzymania wyposażenia. Elementy wyposażenia zaprojektowano jako trwałe i wandaloodporne. Większość z nich jest wielofunkcyjna. Po zrealizowaniu ciągów komunikacyjnych poszczególne elementy wyposażenia Parku można realizować etapami, w zależności od możliwości budżetowych, strefy funkcjonalne są od siebie niezależne.
W miejskim planie zagospodarowania przestrzennego przewidziano wytworzenie na terenie Parku placu miejskiego. Plac znajduje się w centralnym miejscu, przy południowej krawędzi Parku. Niestety istniejące uwarunkowania własnościowe nie pozwalają na optymalne go skomunikowanie i skomponowanie urbanistyki miejsca według założeń planistów. Połączenie z ul. Lebiodową prawdopodobnie nie zostanie nigdy zrealizowane. Aby prawidłowo skomunikować plac zaprojektowano czytelne ciągi komunikacyjne prowadzące do niego z każdej strony Parku, a nad placem zaprojektowano widoczną z daleka dominantę – okrągłą platformę dla pieszych, rowerzystów i wrotkarzy, stanowiącą jednocześnie punkt widokowy na okolicę, szczególnie na zlokalizowany na północy zwarty las mieszany. Dojście do okręgu stanowią ścieżki – „w koronach drzew” od wschodu i u zwieńczenia skarpy od zachodu. Posadzka placu „klinem” łączy się z drogą dojazdową od strony południowo zachodniej. Tam też zlokalizowany jest punkt początkowy ścieżki prowadzącej na główną atrakcję Parku. Ścieżka łagodnie się wznosi i zakręca. Wsparta jest na ścianie konstrukcyjnej, która jest również ścianką wspinaczkową do trawersowania, bezpieczną także dla dzieci. Poza tym, stanowi zadaszenie ciągu komunikacyjnego na plac i do odleglejszych części Parku. Ściana podtrzymująca ścieżkę jest jednocześnie murem oporowym dla skarpy terenowej, opadającej w kierunku południowym. Nachylenie skarpy pozwala na bezpieczne zjeżdżanie z niej na sankach zimą. Dodatkowo, skarpa i ściana stanowią swoisty bufor, wygradzający zabudowę jednorodzinną od przedszkola i placu zabaw dla dzieci. Dostęp do okrągłej platformy zapewnia także, pasująca do niej formą, zlokalizowana na placu drewniana trybuna. Schody na placach miejskich od zawsze służą za ulubione miejsce spotkań. Trybuna skierowana jest na północny wschód, otwierając się na zieleń. Przestrzeń pod trybuną może zostać wykorzystana, np. jako kioski i wypożyczalnię sprzętu czy magazyn. Na placu przewidziano też miejsce na postój food trucków (do czasu powstania pawilonu gastronomicznego), rzeźbę, miejsce do gry w klasy oraz tymczasowe lodowisko. W narożniku zaproponowano przestrzenny napis „Mój Wawer” – będący logotypem dzielnicy. Zabieg pomagający w tworzeniu i promowaniu pozytywnej marki dzielnicy. Zdjęcia, wykonywane na placu przez odwiedzających i publikowane w social mediach, zapewnią samoistną promocję miejsca. Na północ od prowadzącego na plac „klina”, w narożniku Parku, zlokalizowano wtopione w istniejącą zieleń przedszkole. Sam budynek nie jest przedmiotem niniejszego opracowania, jednak przedstawiono jego sugerowane rozwiązania formalne. Proponuje się zaprojektowanie wewnętrznego dziedzińca i zachowanie jak największej ilości istniejących drzew, aby zapewnić właściwe wydzielenie od sąsiedniej zabudowy mieszkalnej. W sąsiedztwie przedszkola, pośród drzew, przewidziano także plac zabaw, siłownię plenerową, miejsce do wypoczynku z hamakami oraz minitężnie solankową, a także toaletę typu ATM.
Od wschodu teren przedszkola wydzielony jest ciągiem pieszo jezdnym prowadzącym z lasu na plac miejski. Równolegle do niego znajduje się ogród deszczowy, za nim natomiast przewidziano miejsce na niewielki pawilon, w którym mieści się punkt gastronomiczny, toaleta ogólnodostępna i schowek na sprzęt. Dalej, zachowano istniejące, niewielkie obniżenie terenu i porastające je duże skupisko drzew, pośród których ulokowano miejsce do jogi i naturalny plac zabaw dla dzieci. Na drzewach przewidziano delikatne, nieingerujące w pnie, instalacje świetlne. Za drzewami znajduje się niewielkie pole biwakowe. W pobliżu placu natomiast, zaprojektowano pawilony mgły wodnej, tworzące ciekawe doznania zmysłowe i poprawiające komfort przebywania na placu w upalne dni.
Dalej na wschód, zlokalizowano niewielki, miejski ogród warzywny, ze szklarniami oraz sad z drzewkami owocowymi. Rozwiązanie wzorowane na popularnej na zachodzie idei „urban gardening” – wspólnego, ogólnodostępnego ogrodu – aktywizującego lokalną społeczność, a przy okazji będącego żródłem naturalnej, zdrowej żywności. W pobliżu ogrodu znajduje się polanka piknikowa ze stołami, przy których można skonsumować zebrane w ogrodzie świeże owoce i warzywa. Stoły mogą służyć także jako przestrzeń warsztatowa, dla np. warsztatów kulinarnych. Ogród wydzielony jest od południa głównym ciągiem pieszo-rowerowym, prowadzącym na centralny plac, mającym swój początek na niewielkim, zielonym placyku w narożniku Parku. Przy sadzie ciąg ten rozgałęzia się także na wznoszącą się ścieżkę, prowadzącą, pośród koron drzew, na platformę widokową nad placem.
Poniżej ogrodu zaprojektowano tzw. „hub gier”, zgodny z oczekiwaniami mieszkańców, w którym znajdują się: trawnik do gier (typu kubb, cornhole, badminton, ringo, frisbee), bulodrom, pole do minigolfa, szachownica, megachińczyk, boisko do siatkówki plażowej, siłownia z drążkami do kalisteniki oraz stoły pingpongowe, które mogą służyć takżę do grania na nich w gry planszowe. W centralnym punkcie hubu przewidziano zdrój z wodą pitną oraz skrzynki depozytowe. W narożniku południowo wschodnim przewidziano wybieg dla psów. W sąsiedztwie hubu znajduje się także toaleta ogólnodostępna typu ATM. Między hubem a placem, między istniejącymi drzewami przewidziano kosze do disc golfa.
